Kiedy oczy są czerwone?

Z cyklu Rodzice pytają,

Jakie są przyczyny „czerwonego oka” u dziecka? Czy rumianek jest dobry na wszystko? I najważniejsze, kiedy wybrać się do okulisty?

Na te i inne pytania odpowiada:

dr n. med. Gracjana Fijałkowska- Cmokowicz

Przyczyny „ czerwonego oka” u dzieci:

„Czerwone oko” to dość często spotykana dolegliwość w praktyce okulisty dziecięcego.

Przyczyny tego objawu u dzieci różnią się od tych spotykanych u osób dorosłych. Mogą być zarówno łagodne i samoograniczające się , jak i groźne, które bez wdrożenia odpowiedniego leczenia mogą powodować trwałe pogorszenie, a nawet utratę wzroku, szczególnie, gdy wystąpią w okresie wrażliwym na rozwój niedowidzenia (czyli u dzieci do około 9.-10. roku życia).

Do najczęstszych przyczyn „czerwonego oka” u dzieci należą:

1. Zapalenie spojówek- charakteryzujące się :

• zaczerwienieniem i przekrwieniem oka,
• obrzękiem powiek,
• ropną lub wodnistą wydzieliną z oka,
• swędzeniem, podrażnieniem, pieczeniem oczu,
• łzawieniem,
• światłowstrętem.

Charakter i nasilenie objawów może różnić się w zależności od przyczyny schorzenia.

Bakteryjne zapalenie spojówek – zwykle trwa 5-7 dni, charakteryzuje się występowaniem lepkiej wydzieliny ropnej oraz umiarkowanym przekrwieniem oczu.

Alergiczne zapalenie spojówek – może występować cały rok z zaostrzeniami wiosną lub po kontakcie z czynnikiem alergizującym, charakteryzuje się nasilonym świądem (objaw bardzo typowy dla alergii),występowaniem surowiczej, płynnej wydzieliny oraz umiarkowanym przekrwieniem oczu.

Wirusowe zapalenie spojówek-zwykle trwa 2-3 tygodnie, charakteryzuje się występowaniem znacznej ilości surowiczej wydzieliny, znacznym przekrwieniem oczu i wylewami podspojówkowymi . Często towarzyszą mu zmiany rogówkowe, które są o wiele bardziej groźne i trudne do leczenia niż izolowane zapalenie spojówek. Jest bardzo zaraźliwe (szczególnie adenowirusowe).

Bardzo rzadką przyczyną zapalenia spojówek u dzieci może być zespół suchego oka, którego głównym objawem jest pieczenie, obecność surowiczej wydzieliny oraz umiarkowane przekrwienie oczu. Zwykle współistnieje z chorobami ogólnymi tj. zapalenie stawów, choroby tkanki łącznej.

Izolowane zapalenie spojówek zwykle nie powoduje spadku ostrości wzroku i jeśli nie dojdzie do zajęcia rogówki nie zagraża widzeniu. Może ustąpić samoistnie lub jest leczone odpowiednio dobranymi przez okulistę kroplami.

Czasami zapalenie spojówek współistnieje z zapaleniem brzegów powiek. Objawami są

zaczerwienienie oka, światłowstręt, łzawienie, nawracające gradówki lub jęczmienie. W przebiegu tego typu zapalenia często dochodzi do zajęcia rogówki (nawet u 81% chorych). Leczenie jest długotrwałe. Polega na codziennym wykonywaniu higieny brzegów powiek, stosowaniu odpowiednich kropli i maść dobranych przez okulistę w zależności od nasileniu objawów. Niekiedy konieczne jest długotwałe stosowanie antybiotyków ogólnie w małych dawkach.

2. Erozja (uszkodzenia) nabłonka rogówki-najczęściej występuje po urazie tępym np. przypadkowym włożeniu palca do oka. Charakteryzuje się pogorszeniem ostrości wzroku, dużą bolesnością, znacznym przerwieniem, światłowstrętem i nadmiernym łzawieniem oka. Leczenie polega na podawaniu do worka spojówkowego odpowiednio dobranych kropli i żelu lub maści. Czasami okulista może zalecić założenie opatrunkowej soczewki kontaktowej.

3. Ciało obce rogówki– charakteryzuje się bólem i przekrwieniem oka, rzadko powoduje pogorszenie ostrości wzroku. Jedynym skutecznym leczeniem jest jego dokładne usunięcie oraz zastosowanie odpowiednich kropli i żelu/maści, niekiedy opatrunkowej soczewki kontaktowej. Jeśli ciało obce jest głęboko wbite w rogówkę, wówczas usuwamy je igłą, specjalnym grotem lub wiertłem. Z tego powodu u młodszych dzieci konieczne jest wykonanie tego zabiegu w znieczuleniu ogólnym.

4. Wylew podspojówkowy – jest spowodowany nagromadzeniem krwi pod spojówką, zwykle po tępym urazie oka. Nie towarzyszą mu żadne inne zaburzenia ze strony narządu wzroku. Jeśli nie ma przerwania ciągłości spojówki to nie wymaga leczenia. Ewentualnie lekarz może zalecić stosowanie leków przyspieszających wchłonięcie się krwotoku oraz wzmacniających ściany naczyń krwinośnych w postaci kropli lub tabletek.

Rzadsze przyczyny „czerwonego oka” u dzieci to:

1. Choroby powiek:

• wrodzone zaburzenia rozwoju rzęs
• wrodzone podwinięcie powiek
• wrodzone ubytki powiek
• niedomykalność szpary powiekowej
• zapalenie brzegów powiek
• jęczmień

2. Oparzenie chemiczne lub termiczne spojówek i rogówki (wywołane np. przypadkowym dostaniem się detergentu, czy kapsułki do prania do worka spojówkowego)

3. Zapalenia rogówki:

• zakaźne zapalenie rogówki (wywołane przez bakterie, wirusy, chlamydie, grzyby, pierwotniaki)
• niezakaźne zapalenie rogówki (porażenne, związane z niedomykalnością szpary powiekowej, w przebiegu chorób układowych, w przebiegu chorób alergicznych)

4. Choroby błony naczyniowej

• wrodzone zapalenie błony naczyniowej
• zapalenie przedniego odcinka błony naczyniowej
• bakteryjne zapalenie wnętrza gałki ocznej

5. Jaskra wrodzona

6. Zapalenie nadtwardówki i twardówki
7. Choroby oczodołu

• zapalne
• guzy

Dzieci z chorobami powierzchni oka i powiek stanowią jednak dla lekarza wyjątkowe wyzwanie.

Ze względu na obawę przed wizytą u okulisty, pacjenci pediatryczni niechętnie zgłaszają subiektywne dolegliwości dotyczące wzroku. Bardzo trudno też od nich uzyskać rzetelny wywiad dotyczący czasu, okoliczności wystąpienia dolegliwości oraz ich natężenia. Jest to zupełnie niemożliwe w przypadku niemowląt i małych dzieci w wieku prewerbalnym. Dodatkowo trudności napotykane podczas badania dzieci , podawania im kropli do oczu, zwłaszcza jeśli występują światłowstręt i łzawienie, mogą utrudniać diagnostykę i wdrożenie odpowiedniego leczenia.

I najważniejsze !

Rodzicu pamiętaj- tylko okulista może postawić właściwą diagnozę, dlatego w przypadku pojawienia się u Twojego dziecka czerwonego oka nie zwlekaj z wizytą u specjalisty. W oczekiwaniu na konsultację możesz przemywać oczy zakupionymi w aptece jałowymi gazikami i roztworem soli fizjologicznej lub przegotowaną, chłodną wodą. Ewentualnie możesz podać do worka spojówkowego krople nawilżające bez konserwantów. Nie stosuj okładów z rumianku, czy herbaty. Nie przemywaj oczu wodą z kranu. Jeśli dolegliwości będą bardzo nasilone zgłoś się od razu na okulistyczny SOR.

Źródło:

• Jones SM, Weinstein JM, Cumberland P, Klein N, Nischal KK.Visual outcome and corneal changes in children with chronic blepharokeratoconjunctivitis. Ophthalmology 2007;114:2271-80.
• Hsaio CH, Yeung L, Yeh LK, et al. Pediatric herpes simplex virus keratitis. Cornea 2009;28:249-53.

• Doan S, Gabison E, Nghiem-Buffet S, Abitbol O, Gatinel D, Hoang-Xuan T. Long-term visual outcome of childhood blepharokeratoconjunctivitis. Am J Ophthal 2007;143:528-9.
• Hammersmith KM, Cohen EJ, Blake TD, Laibson PR, Rapuano J. Blepharokeratoconjunctivitis in children. Arch Ophthalmol 2005; 123:1667-70.
• Okulistyka dziecięca Kompendium dla lekarzy specjalizujacych się w okulistyce i lekarzy innych specjalności; Marek E. Prost , Ewa Oleszczyńska-Prost; Medical Education Wydawnictwo Warszawa 2019, wyd.1