Niedowidzenie u dzieci – najczęściej zadawane pytania

Niedowidzenie u dzieci – najczęściej zadawane pytania

W gabinecie rozmawiając z Rodzicami dzieci z niedowidzeniem często padają te same pytania:

• Jak leczyć skutecznie niedowidzenie?

• Co to oznacza że dziecko nie widzi dobrze jednym okiem?

• Obniżona ostrość wzroku ? To znaczy jaka?

• Dlaczego pojawiło się u mojego dziecka?

• Jak można wspomóc leczenie niedowidzenia u dziecka podczas domowych zabaw? … dowiesz się w następnym poście:)

Zapraszam do wspólnej drogi w poznawaniu odpowiedzi i zrozumieniu, że niedowidzenie u dziecka nie jest takie straszne. Wcześnie wykryte, dobrze leczone przynosi bardzo dobre rezultaty.

Odpowiedzi udzielają:

dr n. med. Agnieszka Rosa i lek. med. Agata Ordon

Co to jest niedowidzenie?

Niedowidzenie to jednostronne lub rzadziej obustronne obniżenie ostrości widzenia pomimo zastosowanej najlepszej korekcji okularowej i bez jednoznacznej organicznej przyczyny mogącej wpłynąć na obniżenie ostrości wzroku.

Niedowidzenie jest najczęstszą przyczyną obniżonej ostrości wzroku u dzieci, nieleczone utrzymuje się również w wieku dorosłym.

Niedowidzenie stwierdzamy kiedy różnica w ostrości wzroku pomiędzy oczami wynosi dwa lub więcej rzędów podczas badania.

Dlaczego my?

Przyczyny niedowidzenia są następujące:

• zez , w szczególności o wczesnym początku ( niedowidzenie zezowe)

• różna wada wzroku na każdym z oczu (anisometropia)

• duża, symetryczna wada wzroku dla obojga oczu ( niedowidzenie izometropijne)

• niedowidzenie związane z długim okresem zasłaniania jednego z oczu

• niedowidzenie derywacyjne związane z uszkodzeniem któreś ze struktur oka (soczewki, siatkówki, nerwu wzrokowego) lub przy zaburzeniach w ruchomości oczu, np: przy oczopląsie

• przyczyny mogą wzajemnie się przenikać, co oznacza, że mogą występować dwie lub więcej przyczyn niedowidzenia u dziecka.

Leczenie niedowidzenia u dzieci wymaga zarówno od dziecka jak również rodzica determinacji i konsekwencji, w szczególności na samym początku, kiedy ostrość wzroku w oku niedowidzącym jest niska. Małe dziecko bardzo często nie rozumie, dlaczego ma korzystać ze słabszego oka, a raczej dlaczego zabieramy mu możliwość korzystania z lepszego. Często różnica w jakości widzenia pomiędzy oczami jest bardzo duża, jest to najczęstszy powód buntu u maluchów i niechęci do zasłaniania lepszego oka.

Co może pomóc?

1. Wytłumacz dziecku dlaczego to jest ważne. Oczywiście tłumaczenie należy dostosować do poziomu rozwoju dziecka.

2. Można zaznaczać w kalendarzu każdy dzień z zasłonką na oku, umówić się na nagrodę. Należy pamiętać, że im młodsze dziecko tym moment nagradzania powinien być szybszy. Umowa z 2-3 latkiem, że za miesiąc czy tydzień będzie coś extra może wywoływać dużą frustrację i tym samym zmniejszać motywację do współpracy. Warto zapytać malucha np., na co będzie miało ochotę jak zdejmiemy plasterek? Niektórym dzieciom bardziej pomocne będzie ustalenie, co fajnego zrobimy jak zakleimy oczko?

3. Pamiętajmy o bezpieczeństwie! Dziecko z ostrością wzroku np. 0,1 w oku niedowidzącym naprawdę słabo widzi. Jakość widzenia spada wraz z odległością, zatem wysyłając dziecko z zasłoniętym okiem np. do przedszkola, pamiętaj aby uprzedzić nauczyciela o tym, że maluch wymaga zwiększonej uwagi, np. podczas swobodnej zabawy na placu zabaw, może nie zauważyć huśtającego się innego dziecka, mieć obawy podczas wchodzenia na wysokości, może być bardziej narażone na zderzenie z innym dzieckiem podczas swobodnego biegania. Trudności mogą się pojawić podczas codziennych aktywności, czynności samoobsługowe, które dziecko wykonywało samodzielnie, z zasłoniętym lepszym okiem, mogą sprawiać dużo problemów. Podobnie dotyczyć to może aktywności stolikowych. Utrudnienia te mogą powodować lub nasilać labilność emocjonalną. Zatem warto dobrze rozważyć miejsce, w którym dziecko będzie funkcjonowało z zasłonką, głównie na początku kiedy ostrość wzroku jest najsłabsza.

Rys. Przykładowy spadek ostrości wzroku przy niedowidzeniu od pełnej ostrości widzenia, czyli 1 ,0 ( 100 %) do 0,1 (10%) .

4. Warto rozważyć wprowadzenie timera. Dzieci mają jeszcze słabe poczucie czasu, dla nich niewiele mówi nasz dorosły przelicznik czasowy. Często świadomość, że jak zadzwoni budzik i pewność, że na pewno zadzwoni pozwala dziecku lepiej znieść czas oczekiwania.

5. Można też zastosować metodę małych kroków. Jeżeli specjalista zlecił zasłanianie np. na 4 godziny. Pierwszego dnia zasłoń dziecku oko na godzinę i w tym czasie zróbcie coś super, kolejnego dnia na dwie, aż dojdziecie do zaleconego czasu.

6. I na koniec, zaopiekuj się emocjami dziecka. To dla niego nowa, często bardzo trudna sytuacja, w szczególności jak niedowidzenie jest duże. Na szczęście dobrze leczone niedowidzenie przynosi w miarę szybką poprawę ostrości wzroku, do takiego stopnia aby dziecko czuło się bezpiecznie.

Staraj się początkowo (podczas niskiej ostrości wzroku i obturacją lepszego oka) nie zapraszać dziecka do nowych miejsc, np. dużych sal zabaw, placów zabaw. Spędzajcie czas na zabawie w znanym Wam miejscu.

Wspieraj i chwal! Młody człowiek w tych okolicznościach jest naprawdę bardzo dzielny.

Dlaczego konsekwencja jest tak ważna?

Początki w zasłanianiu oka są trudne dla dziecka i rodziców, jednak do tej pory nie znamy skuteczniejszej metody poprawiającej ostrość wzroku. Konsekwencja jest o tyle ważna, że zważywszy na wytyczne którymi należy się kierować lecząc niedowidzenie, w sytuacji, w której po zasłanianiu oka nie obserwujemy poprawy w ostrości wzroku podczas pierwszej kontroli specjalista powinien zweryfikować dotychczasowe zalecenia i uzyskane parametry (wadę wzroku, korekcję okularową oraz czas zasłaniania). Jeżeli przy kolejnej kontroli nadal nie obserwujemy poprawy w ostrości wzroku należy zlecić dokładniejsze badania układu wzrokowego. I tutaj w sytuacji, w której zasłanianie nie jest rzetelnie prowadzone, specjalista ma kłopot w wyborze dalszego postępowania. Dlatego nie należy ukrywać realnego czasu obturacji oraz jeżeli są trudności z wdrożeniem zasłaniania, rodzic napotyka duży opór ze strony dziecka, specjalista może wdrożyć inne metody zasłaniania oka, np. stosowanie atropiny do oka zdrowego, która okresowo osłabia widzenie (wybór metody jest zależy od wielu czynników, min. od wieku dziecka). Jak pokazują badania, atropina w leczeniu niedowidzenia średniego stopnia ma podobną skuteczność jak zasłanianie oka zdrowego, jednak w grupie pacjentów zasłaniających oko plasterkiem efekty leczenia pojawiały się wcześniej.

Źródło:

Repka MX, Kraker RT, Holmes JM, et al.; Pediatric Eye Disease Investigator Group. Atropine vs patching for treatment of moderate amblyopia: follow-up at 15 years of age of a randomized clinical trial. JAMA Ophthalmol 2014;132(7):799-805

Co zrobić gdy plaster odparza skórę?

Można posmarować okolice oczu kremem, który dziecko stosuje w codziennej pielęgnacji. Spróbuj też zmienić rodzaj plasterków, różne firmy mają różnego rodzaju klej, jeden może być bardziej odpowiedni dla skóry Twojego dziecka, inny mniej.

Jedne z bardziej łagodnych plasterków obturacyjnych to ORTOPADY w wersji z łagodnym klejem.

W sytuacji, w której już powstały już zmiany na skórze można wyciąć w obrzeżu plasterku niektóre miejsca aby skóra mogła lepiej oddychać.

Można też na kilka dni dopóki skóra się nie zagoi można stosować zasłonkę materiałową na oprawkę okularową. Jednak należy pamiętać, że przy niskiej ostrości wzroku dzieci stosując takie zasłonki mają dużo większą łatwość w patrzeniu poza zasłonką.

Czy jak będę zasłaniać więcej będzie lepszy efekt?

Oczywiście nie, pamiętaj aby samodzielnie nie zmieniać zaleceń dotyczących czasu zasłaniania, w szczególności kierując się opinią innych rodziców. Jeżeli masz wątpliwości skonsultuj je jeszcze raz ze specjalistą. Ostatnie doniesienia grupy badawczej PEDIG wskazują na inny model zasłaniania oka zdrowego w celu leczenia niedowidzenia. Odchodzi się od całodniowej obturacji, poza pewnymi wyjątkami, a rekomendowany czas zasłaniania wynosi 2-4 godzin dziennie. W przypadku głębokiego niedowidzenia oraz u dzieci powyżej 7 roku życia, można zastosować obturację 6 godzinną.

Źródło:

Cotter SA, Edwards AR, Wallace DK, et al.; Pediatric Eye Disease Investigator Group. Treatment of anisometropic amblyopia in children with refractive correction. Ophthalmology 2006;113(6):895-903

Cotter SA, Foster NC, Holmes JM, et al.; Writing Committee for the Pediatric Eye Disease Investigator Group. Optical treatment of strabismic and combined strabismicanisometropic amblyopia. Ophthalmology 2012;119(1):150-8

Jak często powinna odbywać się kontrola ?

Ważne aby dziecko, któremu zasłaniamy oko było pod stałą kontrolą specjalisty. Kontrole powinny być przeprowadzane co 4-6 tygodni w zależności od wieku dziecka. Im młodsze dziecko tym kontrola powinna być częściej.